Hoewel populisme vaak wordt gezien als een containerbegrip dat moeilijk te definiëren is, blijft het een centraal thema in de hedendaagse politiek. Hoe komt het dat emoties in het politieke debat zo vaak de overhand krijgen boven argumenten? In deze aflevering van Radio Swammerdam spreekt redacteur Max Waterreus met politicoloog Gijs Schumacher, die onderzoek doet naar de rol van emoties in de politiek, onder andere via het ‘Hot Politics Lab’. Samen met medepresentator Emerence Kapteijn gaan ze opzoek naar een nieuwe definitie van populisme.

Hoewel kerst veelal geassocieerd wordt met de warmte en gezelligheid van het samenkomen met familie en vrienden, ervaart niet iedereen kerstmis als the most wonderful time of the year. Kerst kan namelijk ook als eenzaam worden ervaren, of als erg stressvol – bijvoorbeeld door de verhitte gesprekken tijdens het kerstdiner. Op welke wijze (kerst)muziek ons stressgevoel tijdens de niet zo hap-happiest season of all kan reduceren, en hoe vaktherapie zich binnen het domein van de psychologie en de psychiatrie onderscheidt van andere vormen van therapeutische interventies, bespreekt redacteur Emerence Kapteijn in deze kerstspecial van Radio Swammerdam met dr. Martina de Witte (University of Melbourne). Zij onderzoekt zowel de effectiviteit van muziekinterventies als waarom, hoe en wanneer muziektherapeutische interventies effectief zijn. Met een column van Job Korte.

De muziek in deze aflevering:
I’ll Be Home for Christmas – Oscar Peterson [1995, geschreven door: Buck Ram, Kim Gannon, Walter Kent; geproduceerd door: Robert Woods, Elaine Martone; bron: Telarc]
Have Yourself a Merry Little Christmas – Oscar Peterson [1995, geschreven door: Hugh Martin, Ralph Blane; geproduceerd door: Robert Woods, Elaine Martone; bron: Telarc]
Last Christmas – Wham! [1984, geschreven & geproduceerd door: George Michael; bron: Epic]
Ave Maria, D.839 – Andreas Delfs, Renee Fleming, Royal Philharmonic Orchestra [2005, geschreven door: Adam Storck, Franz Schubert, Walter Scott; geproduceerd dood: Chris Hazell; bron: Decca Music Group Ltd.]
KERST MET DE FAM – MEROL [2018, bron: AMMEHOELA RECORDS]

Vanaf jongs af aan wordt ons al verteld dat we zuinig moeten zijn op ons gebit. De glazuurlaag op onze tanden groeit immers niet terug en daarom moeten we goed poetsen. Maar het lichaam heeft ook zelf een systeem wat ons beschermt tegen gaatjes en infectie, namelijk mondvloeistoffen. In deze aflevering praten we over de samenstelling en functionaliteiten hiervan.
Max Waterreus sprak met Marja Laine en Toon Ligtenberg over de verschillende functies van speeksel, een slechte adem en boomhars-kauwgom.

Het gefluister dat zich als een lopend vuurtje verspreidt en gewone verhalen in sappige geheimen verandert – iedereen heeft vast weleens met roddelen te maken, of je nu deelneemt aan de conversatie of onderwerp van gesprek bent. Het is de brandstof voor elk drama, het sensationele gerucht dat mensen geboeid houdt; het kan ons verbinden, maar het kan óók de boel op stelten zetten en de grenzen tussen feit en fictie doen vervagen.

In deze aflevering van Radio Swammerdam licht postdoctoraal onderzoeker Terence Dores Cruz (UvA) de functie én het belang van roddelen in zowel gesprekken met vrienden als op de werkvloer met collega’s toe. Hoe hangt roddelen bijvoorbeeld samen met reputatievorming, partnerkeuze en samenwerking? Wanneer vinden we een roddel geloofwaardig? En wat zegt dat over ons inlevingsvermogen of ons vertrouwen in anderen? Met een column van Jens Rummens en het nummer “Hendrik Haan” uit Ja Zuster Nee Zuster.

Onderweg naar je werk fietsend langs de beverdammen en meanderende rivieren. Met aan de zijkant enorme holle zomereiken, eekhoorns en vliegende gele kwikstaarten. Of het spotten van een Eland en een Pelikaan onderweg. De natuur in Nederland is niet meer wild, maar dat kan het wel weer worden.

Rewilding is de term voor het verwilderen van onze natuur. Rijk Landsmeer praat in deze aflevering over alle ins en outs van Rewilding met buitengewoon hoogleraar Wildlife Ecology and Conservation Liesbeth Bakker en met illustrator en schrijver Jeroen Helmer.

‘Koopt Nederlandsch Waar, Dan Helpen Wij Elkaar!’ – die boodschap verspreidde de in 1915 opgerichte Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat. De vereniging verspreidde propaganda, organiseerde fabrieksbezoeken voor kinderen en staan aan de wieg van de jaarbeurs in Utrecht.

Joep Onstenk, docent Nederlandse Geschiedenis aan de UvA, onderzocht hun geschiedenis en laat zien dat de vereniging past in een grotere ontwikkeling in de eerste helft van de twintigste eeuw: het ontstaan van de Nederlander als consument, de burgerconsument! Luister nu onze nieuwste aflevering: ‘Waar Komt de Burgerconsument Vandaan?’

We zijn bijna allemaal opgegroeid met haar melk, ze hoort bij het Nederlandse landschap, ze heeft ons de cappuccino gegeven en Parmezaanse kaas, haar poep vervuilt het grondwater, haar scheten veranderen het klimaat. We refereren naar haar met het woord veestapel, maar wie is de koe achter de veestapel? Hoe meer we weer leren over haar hoe meer het schuurt hoe we met haar omgaan. Wij zien de koe als productiedier, maar wat wil die koe zelf?

Vorige week ging Radio Swammerdam over CO2 en de opwarming van de aarde. Nu kijken we naar de relatie tussen die klimaatverandering en onze voedselvoorziening. Als oogsten mislukken door droogtes en overstromingen en de veestapel moet krimpen, heeft iedereen dan straks nog wel genoeg te eten?

Redacteur Maaike Kooijman in gesprek met UU-wetenschapper Niko Wojtynia en Milieudefensie-onderzoeker Niels Debonne.

Om de wereldwijde opwarming van de aarde binnen te perken te houden moeten we de uitstoot van broeikasgassen drastisch verlagen en misschien zelfs CO2 uit de lucht halen. Maar hoe doen we dat? Hoe meten we CO2 en wat is de rol van oceanen hierin? Maaike Kooijman en Momo Schaap in gesprek met NIOZ-directeur Han Dolman en hoogleraar atmosfeer, broeikasgassen en klimaat Sander Houweling.

De wondere tonen van jazz op Radio Swammerdam! Invloeden van jazz – en andere delen van Afro-Amerikaanse cultuur – zijn terug te horen in bijna alles wat we vandaag de dag luisteren. Hoe kon muziek uit de marge zo groot worden?

Redacteur Maaike Kooijman gaat erover in gesprek met hoogleraar jazz Walter van de Leur, dansschooleigenaar Teodora Kasabova en bigbandleider Chris Muller.

Nummers in de uitzending:
– Shorty George – Count Basie
– Running Around – Chris Muller Big Band
– Who Walks In When I Walk Out – Ella Fitzgerald en Louis Armstrong