2019 – 2020

Leren en onderwijzen van taal


Wist je dat boodschappen doen, koekjes bakken of een spelletje spelen een taalactiviteit kan zijn? Zijn sommige mensen beter in het leren van een tweede taal? En hoe breng je onderzoeksresultaten naar de klas? Henok en Bobby spreken met Amos van Gelderen over Nederlands en het leren van die taal.

Dossier: 2019 - 2020

Vrouw-zijn op straat

Van ‘He ik wil je kutje likken’ tot ‘waar ga je naar toe met die plankjes mevrouwtje’, de meeste vrouwen krijgen op straat wel eens te maken met seksuele intimidatie of onwenselijk, opdringerig gedrag. In deze uitzending praat onze nieuwste redacteur Bobby Uilen met Una Jongenelis over haar ervaringen van het ‘vrouw-zijn op straat’ en de comic die ze er over schreef getiteld ‘Kijk niet zo boos, het was maar een grapje’.

Hoe dat te vergelijken met de positie van de vrouw op straat in de 17e tot 19e eeuw? Daarover vertelt Bob Pierik. Als deel van het project ‘The Freedom of the Streets’ onderzoekt hij het beeld van de vrouw op straat aan de hand van de rijkelijke hoeveelheid notariële aktes van het stadsarchief, en schilderijen uit de vorige eeuwen.

Dossier: 2019 - 2020

Filterbubbels en digitaal recht


Social media en mobiele apps worden steeds belangrijker in het ontvangen en vormen van ons nieuwsbeeld. Maar ondoorgrondelijke algoritmes binnen deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat wij vast komen te zitten in persoonlijke filterbubbels. Mathijs ter Kuile en Lianne Hooijmans praten hierover met Felicia Löcherbach, die vertelt wat filterbubbels zijn en data gebruikt wordt om ze te vormen. Sarah Eskens legt uit welke rechten wij hebben in de digitale wereld.

Dossier: 2019 - 2020, Los

Complexiteit en sociale wetenschap

Wetenschap kan al heel complex zijn, maar in deze uitzending maken we het nog iets complexer. Want wat is complexiteit eigenlijk? En hoe zetten wetenschappers dit in om systemen of (sociale) netwerken juist te simplificeren? Daar spreken Bauke Kok en Aafke Kok over in deze uitzending. Te gast zijn Rick Quax, computationeel wetenschapper en verbonden aan het Computational Science Lab en het Institute of Advanced Studies van de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is Jeroen Bruggeman te gast. Hij is socioloog aan de Universiteit van Amsterdam en doet onderzoek naar complexe sociale netwerken.

Dossier: 2019 - 2020, Los

Sekswerk in al zijn veelkleurigheid

Van Chinese massagesalons tot studenten-sekswerkers, Lianne Hooijmans en Josta Bosma vroegen er alles over aan onderzoeker en docent Marie-Louise Janssen van de UvA, die ons beeld over sekswerk waar nodig bijstelt. Met een column van Soesja van Wijgerden over sekswerk bij dieren (althans, kun je dat wel sekswerk noemen?)

Dossier: 2019 - 2020

Filosofie van de wiskunde en kennisgrafen

Hebben mensen getallen verzonnen of zijn we ze aan het ontdekken? Waarom begrijpen kleine kinderen niet dat vier min één drie is? En waarom begrijpt een computer het verschil tussen appels, fruit en Granny Smith niet? Laat je niet afschrikken door de wiskunde- en informatica-achtergrond van gasten Stefan Buijsman en Laura Hollink, nullen en enen zijn best begrijpelijk als je er wat langer over nadenkt. Met een oude column van Sjana Haker. Presentatie door Josta Bosma en Lianne Hooijmans.

Dossier: 2019 - 2020, Los

Gemeenschapsarcheologie, middeleeuwse dorpen en sociale cohesie


Archeoloogje spelen in je eigen achtertuin spreekt bij veel mensen erg tot de verbeelding. Dit kan echter niet zomaar: er zijn strikte regels over waar je archeologisch onderzoek mag uitvoeren in Nederland. Aafke Kok en Mathijs ter Kuile gaan in gesprek met Heleen van Londen, landschapsarcheoloog en universitair docent aan UvA, en Laura Scheider, docent psychologie aan de UvA en masterstudente Archeologie in Leiden. Zij werken aan het gemeenschapsarcheologieproject CARE van de UvA, waarbij archeologen samen met burgers uit Brabant opgravingen doen. Hoe gaat zo’n gemeenschapsonderzoek in z’n werk, wat kan dit ons leren over de ontwikkeling van Middeleeuwse dorpen in Nederland en hoe helpt dit de sociale cohesie in een gemeenschap te vergroten? Deze vragen en meer komen aan bod in deze uitzending van Radio Swammerdam!

Dossier: 2019 - 2020

Omkijken naar stadshistorie

Te gast bij Nash en Josta zijn historicus Tymen Peverelli en classicus Sean Keller. Tymen bespreekt zijn onderzoek naar stadsgeschiedenis en het ontstaan van een culturele stadsidentiteit als tegenwicht tegen de 19e eeuwse natiestaat. Sean heeft het over de Orpheus-mythe bij verschillende Latijnse auteurs. Ook is er ruimte, in een zoektocht naar bruggetjes tussen beide onderwerpen, voor enige reflectie op geschiedenisonderwijs en het hedendaagse belang van historisch besef.

Dossier: 2019 - 2020, Los

Wetenschap en metafysica: een (on)begrijpelijk verbond

In deze uitzending bespreken we het begrijpen zelf. Hoe moet het wetenschappelijk begrijpen begrepen worden? Die vraag bespreken Bauke Kok en Henok Tesfai onder andere aan de hand van een vakgebied dat niet alleen de leek, maar ook de ingewijde confronteert met de grenzen van ons begripsvermogen: de quantummechanica. Gelukkig hoeven ze dat niet alleen te doen: te gast zijn Fred Muller, hoogleraar filosofie van de natuurwetenschap aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en Henk de Regt, hoogleraar filosofie van de natuurwetenschappen in Nijmegen, en schrijver van het in 2017 verschenen boek Understanding Scientific Understanding. Is begrijpen niet gewoon het kennen van relevante structuren? En belemmert de wens tot begrijpen juist soms wetenschappelijke vooruitgang? Naast deze vragen wordt ook gediscussieerd over het verschil tussen verklaren en begrijpen, de imperfecte metafoor van het spinnende elektron en de vraag of de leek ten aanzien van de quantummechanica voor altijd zal voortleven in onbegrip.

Dossier: 2019 - 2020

Luisteren, ruis en ruimtelijk geluid

Het is eigenlijk de basis van elk radioprogramma: het luisteren. Maar wat als er ‘ruis op de lijn’ is? Volgens Melle Kromhout is dat geen probleem. Nash en Bauke spreken in deze uitzending met hem over het belang van ruis in geluidsopname, waar het proefschrift van Melle over ging. Ook zijn post-doctoraal onderzoek aan de University of Cambridge komt ter sprake: de manier hoe 19e eeuwse akoestiek het denken over geluid heeft veranderd. En bij akoestiek denk je al snel aan de ruimte waarin het geluid is, en daar spreken we over met Paul Oomen. Paul Oomen is de oprichter van 4DSound en het Spatial Sound Institute in Boedapest. Hij vertelt ons alles over ‘ruimtelijk geluid’.

Dossier: 2019 - 2020

Economische experimenten

Wat voor experimenten doen wetenschappers in de economie eigenlijk? Bauke Kok en Henok Tesfai bespreken deze zondagochtend de (on)mogelijkheid van economische experimenten. Zij doen dit met Marcel Bouman, hoogleraar geschiedenis van de economische wetenschap aan de Universiteit Utrecht, en Nadine Ketel, die als universitair docent economie aan de Vrije Universiteit ook zelf experimenten uitvoert. Hoe doe je onderzoek naar gemeentelijk beleid ten aanzien van uitkeringen? En wat zijn de problemen waar economische experimenten in het veld tegenaan lopen? Luister naar deze uitzending en vind het antwoord op deze vragen en meer!

Dossier: 2019 - 2020

Duurzaam met grondstoffen

In deze uitzending spreken Mathijs ter Kuile en Nash Keller met twee experts op het gebied van recycling en plastic. Maarten Bakker van de TU Delft vertelt alles over het gebied van recyclen. Hoe gaat dat nu in Nederland en wat moet er nog beter? Als je aan recyclen denkt, denk je waarschijnlijk ook aan plastic. Gert-Jan Gruter is bijzonder hoogleraar Industrial Sustainable Chemistry aan de UvA en technisch directeur bij Avantium, met hem praten we over wat plastics nou eigenlijk zijn en de nieuwe plastics die eraan zitten te komen. Columnist Tessa Sparreboom schreef wederom een scherpe column. Kortom: luisteren dus!

 

Dossier: 2019 - 2020, Groen